Portfolio produktów TP-Link wzbogaciło się ostatnio na nowe "mobilne" routery przeznaczone na rynek SOHO. Całkowicie różnią od tych spotykanych dotychczas - mają kompaktową budowę, całkiem inny wygląd (wygląda na to że szykuje się nowy wiodący styl obudowy produktów TP-Link). Zestawienie nowych produktów obejmuje przeważnie małe urządzenia z jednym lub dwoma portami ethernet, ze złączem USB, niektóre wyposażone w zasilanie bateryjne, normalne złącze zasilania lub posiadając od razu wtyczkę gniazda sieciowego. Są też podzielone osobno na rynek europejski oraz azjatycki, różniące się nie tylko nazwą ale także wyposażeniem (np. w mniejszą ilość pamięci flash). Na rynek europejski został przeznaczony m.in. model oznaczony TL-MR3020 - Portable 3G/3.75G Wireless N Router, którego dotyczy poniższy opis.



Zawartość opakowania

Urządzenie jest na tyle małe, że jego opakowanie jest po prostu małą tekturową kostką. Całość utrzymana jest w kolorach bieli i szarości, zgodnie z ostatnim trendem produktów TP-Link. W pudełku znajdziemy:
- sam router, z naklejoną folią zabezpieczającą
- zasilacz (biały) z wyjściem USB
- biały kabel USB - miniUSB, tzw. "Y" (z dwoma wtyczkami - może służyć również do zasilania z komputera, w razie konieczności dostarczenia większej ilości energii z dwóch portów USB)
- kabel sieciowy ethernet (RJ45), biały, płaski (cat. 5 utp flat cable)
- dokumentacja i płyta CD

Na uwagę zasługuje dołączenie przez producenta wydrukowanej treści licencji GPL (jako że oryginalny firmware oparty jest właśnie o komponenty udostępnione na prawach tej licencji).
Samo pudełko wykonano w podobny sposób jaki sprzedawane są aktualnie np. smartfony - po rozsunięciu znajdziemy router wyeksponowany w ochronnej piance.

Wygląd routera

Najbardziej interesująca jest wielkość routera - płaskie prawie kwadratowe pudełeczko o rozmiarach 6x7cm i wysokości ok 2cm. Całość zrobiona jest z białego plastiku wykończonego na wysoki połysk (podobnie jak jest np. w modelu TL-WR1043ND). Górna część wykonana jest natomiast z szarego plastiku i jest jednocześnie pokrywą chroniącą dostęp do wnętrzności urządzenia.



Na jednym boków umieszczone jest złącze USB (i tylko ono - proszę zauważyć, że nie ma problemu z podłączeniem nawet super szerokiego modemami). Na kolejnym z boków natomiast jest złącze RJ45, miniUSB do zasilania oraz trójpozycyjny przełącznik oznaczony 3G/WISP/AP.

Na szarej górnej pokrywie obok widocznego logo producenta znajdziemy przezroczystą maskownicę zielonych diod LED sygnalizujących pracę urządzenia - oznaczone piktogramami power, connect, wifi, lan i wps. Dioda WPS pełni jednocześnie rolę przycisku (można ją nacisnąć).

Budowa wewnętrzna routera

Krótko w detalach
- procesor: Atheros AR7420, taktowany 400MHz
- układ radiowy: Atheros AR9330, IEEE 802.11 b/g/n, jednostrumieniowy (do 150Mbps), wbudowana antena
- pamięć flash: 4MB
- pamięć ram: 32MB
- jeden port RJ45 10/100Mbps
- jeden port USB 2.0
- jeden port miniUSB (do zasilania)
- zestaw LED
- dioda LED WPS zintegrowana z przyciskiem

Jeden z portów USB jest normalnym "typem A" do którego można podłączyć modem USB 3G (takie przeznaczenie jest tego portu w oryginalnym oprogramowaniu; na alternatywnym jest to zwykły host USB, więc można dołączyć np. dysk), natomiast drugi port jest typu miniUSB i służy tylko i wyłączenie do zasilania urządzenia.
Same kable są niewielkiej długości, ok 0.5m.

Zużycie energii

Tutaj sprzęt okazał się rewelacyjny. Podczas uruchomienia urządzenia zużycie osiąga 1W, aby później spaść do 0.5W. Połączenie kabla ethernet powoduje zwiększenie zużycia do 0.7W, włączenie interfejsu radiowego - znów do 1W. To naprawdę niewielkie zużycie - spotkałem już zasilacze, które same w sobie, w stanie jałowym pobierały 0.5W.

Zasilacz potrafi dostarczyć do 1A przy 5V napięcia wyjściowego. Zasób mocy jest więc dostateczny do zasilenia zewnętrznego dysku twardego czy modemu GSM, choć należy pamiętać, że w skrajnym warunkach może okazać się niezbędne podłączenie urządzenia przez zewnętrzny aktywny hub USB.

Oryginalne oprogramowanie

Domyślnie router dostępny jest pod adresem 192.168.0.254 (więc na innym adresie niż stosowane w innych urządzeniach). Domyślny login i hasło to para admin/admin. Po zalogowaniu się ukazuje się standardowy, zielono-szary firmware spotykanych w innych routerach tego producenta (jest prawie identyczny jak dla TL-MR3220, którego demo można zobaczyć pod adresem http://www.tp-link.com/resources/simula ... /index.htm). Znajdziemy tu standardowe elementy łączenie z kontrolą pasma, kontrolą rodzicielską, diagnostyką, zarządzeniem QoS i kreatorem ustawień.

Na uwagę zasługuje fakt, że urządzenie może pracować w trzech trybach - 3G, punktu dostępowego lub klienta istniejącej sieci WLAN. Złącze 3G można wykorzystać także nie tylko jako źródło internetu ale także jako łącze zapasowe (failover) w celu zagwarantowała ciągłości dostępu do internetu w przypadku braku łącza podstawowego.

Alternatywne oprogramowanie

W środku urządzenia znajdziemy układ SoC Atherosa AR933x. Jest on wspierany przez bieżące wersje rozwojowe OpenWrt (trunk), więc jeżeli chodzi o wsparcie to na tym polu nie ma najmniejszego problemu. Nie jest natomiast wpierany przez DD-WRT (w chwili pisania tej recenzji).

Wersja rozwojowa OpenWrt dostarcza wsparcia dla wszystkich elementów tego urządzenia: działa interfejs bezprzewodowy, przewodowy, złącze usb, obsługa LED i przyciski. Przełącznik 3G/WISP/AP jest normalnie przypięty do GPIO, więc można odczytać jego stan, także wykorzystując zdarzenia systemowe. Złącze USB pozwala na wykonanie extroota i tym samym zwiększenie ilości dostępnej pamięci do instalacji pakietów, nie ma też problemów z podłączeniem modemu 3G czy zewnętrznego dysku twardego/pendrive. W tym ostatnim przypadku należy pamiętać ograniczeniach portów komunikacyjnych (odpowiednio - 100Mbps dla przewodowego i 150Mbps brutto dla bezprzewodowego), choć wydajność złącza USB pozostawia w tyle produkty konkurencji oparte o układy Broadcoma.

Wgranie alternatywnego oprogramowania można wykonywać bezpośrednio z wykorzystaniem oryginalnego GUI - w menu "System Tools" wybieramy opcję "Firmware Upgrade", następnie wskazujemy wcześniej pobrane oprogramowanie alternatywne (z nazwą "factory" w nazwie - to ważne!) i potwierdzamy chęć wykonania operacji przyciskiem "Upgrade".
Po wgraniu - co trwa zaledwie kilka minut - należy pamiętać, że adres domyślny w OpenWrt to 192.168.1.1. Jeżeli została wgrana wersja rozwojowa to należy także pamiętać o braku interfejsu graficznego (dostęp tylko przez "konsolę" - można doinstalować LuCI lub X-Wrt) oraz braku hasła (dostęp początkowy przez telnet, hasło ustawia się poleceniem "passwd").

Wydajność

Jeżeli chodzi o moc obliczeniową procesora to uzyskujemy dokładnie te same wyniki jak dla modeli TL-MR3420/TL-MR3220 czy TL-WR1043ND. USB natomiast pozwala na uzyskanie maksymalnej wydajności na jaką stać interfejs przewodowy, czyli do 10MB/s. Bardzo dobra wydajność jak na wielkość tego urządzenia.

Hardware hacking

Urządzenie oparte jest na przetestowaną platformę stosowaną w innych routerach, więc dość szybko dorobiło się wsparcia w postaci alternatywnego oprogramowania i zaczęto odkrywać jego tajemnice sprzętowe.





(zdjęcia z forum openwrt.org)

Kilka zebranych ogólnych uwag:

- Otwieranie obudowy

Niestety sprawa nie jest prosta - pokrywa ma dwa zatrzaski i na dodatek jest klejona z czterech stron. Można urządzenie otworzyć wykorzystując mocne cienkie ostrze i po prostu próbować pod wadzić pokrywę. Należy uważać jednakże na bardzo kruche elementy plastikowe (zwłaszcza te od diod led), gdyż można je bardzo łatwo ukruszyć.

- Interfejs szeregowy:


Pin 1 to ten wyraźnie oznaczony, prędkość standardowa, 115200 8n1.

- Bootloaderem jest u-boot, znany z innych urządzeń tego producenta, więc w razie problemów z działaniem firmware można się nim posłużyć do przywrócenia oprogramowania tego routera. Odpowiednie polecenia są zaprezentowane poniżej.


- Złącza USB

W środku obudowy znajduje się dość miejsca na umieszczenie huba usb z małym pendrive. Generalnie operacja polega na wylutowaniu złącza usb, podłączenie w jego miejsce huba usb, do którego do jednego z portów można podłączyć miniaturowy pendrive, natomiast drugie złącze wyprowadzić na zewnątrz. Przykład można znaleźć na forum OpenWrt (akurat zrealizowany dla TL-WR703N, ale powinien mieć zastosowanie także w tym przypadku): https://forum.openwrt.org/viewtopic.php?pid=154843



Podobnie jak w modelach TL-MR3220/TL-MR3420, zasilanie USB sterowane jest programowo przez jedną z linii GPIO.

Podsumowanie

Urządzenie jest modelem przeznaczonym na rynek europejski, na runku azjatyckim odpowiednikiem jest zapewne model oznaczony TL-WR703N. Po wyjęciu z pudełka pierwsze wrażenie jest naprawdę pozytywne - fajne małe urządzenie, całkowicie inne od routerów, do których jesteśmy przyzwyczajeni. Niewielkie zużycie energii bardzo dobrze świadczy o producencie tego urządzenia, tym bardziej że urządzenie nie marnotrawi też energii na wydzielanie ciepła (nie grzeje się podczas normalnej pracy, choć sytuacja może się zmienić np. po podłączeniu modemu 3G). Kolejny plus to dołączenie kabla zasilania USB "Y" - z dwa wtyczkami USB, dzięki czemu można wykorzystać do zasiania np. z portów USB innych urządzeń.
Na minus - brak dodatkowego portu ethernet, choć jest to rzecz względna i zależy od konkretnego zastosowania. Do domowego użytku, jako przenośny router może to nie odgrywać żadnej roli.
W przypadku zmiany oprogramowania zaczyna się możliwość znacznego rozszerzenia możliwości urządzenia. Ilość pamięci flash może nie jest za duża (wystarczy, aby zmieścić w niej obsługę interfejsu bezprzewodowego, serwer ftp, serwer samby, obsługę USB i systemy plików - sprawdzone doświadczalnie), ale dzięki złączu USB można łatwo wykonać extroota i tym samym dostać więcej miejsca na instalację pakietów.
TP-Link zapowiedział także model TL-MR3040 (odpowiednik TL-WR11U) - o podobnych parametrach, ale innej obudowie i wyposażony we własną baterię.

Produkt pojawił się w sprzedaży na początku 2012 roku, jest więc nowością na rynku. Cena w chwili pisania tego opisu to ok 120zł.

Źródła wiedzy:
wiki openwrt.org: http://wiki.openwrt.org/toh/tp-link/tl-mr3020
gotowe obrazy do wgrania: http://downloads.openwrt.org/snapshots/trunk/ar71xx/

Ja mam WR703N Opis wkrótce.

kiedy można spodziewać się jakiegoś obrazu z Gargoyle PL?

Nie będzie. backfire nie wspiera ar933x, wiec bezboleśnie na backfire się nie da. Z kolei trunk nie ma ani imq ani arp-nat z którego korzysta gagroyle, więc o ile da się przeportować gargoyle na trunka, a tyle kilka funkcjonalności nie będzie działać (qos, wireless bridge itd).

Właściwie to jedyna jego pozytywna cecha to to że jest mały... i co dalej, ano nic
Cóż z jego przenośnością? Gdzie baterie?Skoro ich ni ma to znaczy, że trzeba go podłączyć do gniazdka, a skoro do gniazdka to co za róznica czy to bedzie malutki czy ogromniasty router wifi / 3g.
I cóż z tego , że 3g skoro trzeba dokupic antene 3g Ha, ha, zero innowacyjności. Kiepska reklama.
Kiedy doczekamy sie routerów z zasilaniem po skrętce oraz dystrybuujących zasilanie po skrętce małych z antenami 3g/hsdpa, z wbudowanymi tunerami telewizyjnymi do dystrybucji TV via LAN, z wbudowanymi odtwarzaczami sieciowymi, slotami kamer cctv/usb?To by było cos a nie taki badziew, ktorego jedyna racjonalą zaleta jest wielkośc i tak nie mająca znaczenia bo urzadzenie i tak trzeba podlaczyc do gniazdka w chałupie
Chłopaki wysilcie się na promocję czegoś bardziej sensownego, bo to forum dla znawców a nie dla klientów w wieku >70 lat dających sie naciagnac na kazdy chinski szmelc tyle ze w innym białym plastikowym puzderku z kolorowymi jak na choince lampkami;)
Mniejsza, bardziej funkcjonalna i do tego na baterie jest np stara Xperia x1i , jak ja podbajerujecie to bedzie sluzyla za PRZENOSNY router wifi z 3g, hsdpa, usb i co tam chcecie.

PS. Przypomnijcie sobie powiastkę o cyganie co zrobił zupe z gwoździa

Masz rację franek. Żeby jeszcze cena była odpowiednio mniejsza można by się zastanawiać, a tak nie ma nad czym.

Cena maleje, już są tańsze. Ten model nie ma baterii, ma inny. I chyba żaden z TP-Linków nie posiada wbudowanego modemu 3G - wszystkie które są oznaczone jako "3G" wymagają podłączenia zewnętrznego sprzętu.

PS. @franek jeszcze o USB 3.0 zapomniałeś napisać, też byśmy w routerach chcieli Niestety nie mamy żadnego wpływu na to z czego sprzęt będzie się składał, więc jesteśmy zdani na łaskę i niełaskę producentów.

Cena maleć maleje, ale z jakiego pułapu? Powinna maleć od powiedzmy 99zł w dół, a tutaj maleje mając początkową wyższą niż model 3220 powiedzmy.. A tam mamy pełnego switcha chociażby i gargoyle bez problemu...

No ale to nie do mnie pretensje, nie ja ustalam ceny Równie dobrze mógłbyś się pytać czemu E4200 linksysa kosztowało 600zł na starcie.

Ciekawe czy to streamuje multimedia?

Jeżeli pytasz o oryginalny soft to nie, USB jest tam tylko dla modemu. Jak wgrasz openwrt to możesz co chcesz

To tania alternatywa dla takiego Airport Expressa. Choc wolalbym wersje z wbudowana wtycza sieciowa.

W którym miejscu wyraziłem jakieś pretensje do Ciebie? To w ogóle nie są pretensje, tylko moje rozmyślania nt ceny tego a zarazem innych produktow z tej "stajni"

Linksys faktycznie z 600 spadł na 500.

Tak samo u mnie, tylko rozmyślenia.

@Juno: zobacz https://forum.openwrt.org/viewtopic.php?id=32888

Wtyczkę ma 700, 800, 710. Choć nie wiadomo czy będą na naszym (europejskim) rynku.

@obsy
Po prostu wypas.
Wydaje mi sie, ze opisywana tu TL-MR3020 jest po prostu jedna z wersji tego samego urzadzenia, tylko nieszczesliwie dostales do testow nie te najciekawsza.

EDIT.
Sklamalem. Nie maja wyjscia optycznego. :/

Gdzie tam. Domowej roboty światłowód z plexi do diody 3g podłączysz, doda jest programowo sterowana więc przy pomocy prostego kodu możesz optycznie sygnały przesyłać. Polecam mój poradnik o sygnalizacji diodami i opisem modułu do alfabetu morse'a

Bede sobie muzyke puszczal kodowana sygnalem morse'a!

Przy okazji publikacji opisu WR703N przez Arteq przypomniałem sobie pewną sprawę - MR3020 (jak i WR703N) mają USB sterowane przez gpio, podobnie jak to jest dla MR3420/MR3320. A to oznacza że nie da się zasilić routera z samego portu USB (np. wykorzystując zasilany hub usb czy zewnętrzny dysk z własnym zasilaniem), tylko trzeba to robić przez ten dedykowany port miniUSB.

Czy ktoś orientuje się czy w tym modelu możliwe jest uruchomienie 12 i 13 kanału?

Ustawienie regionu na PL (zarówno w ustawieniach wifi jak i przez iw reg set) nie pomaga - dostępne mam 11 kanałów. Używam oficjalnej wersji trunk r30391.

Tak:

Tyle że obrazy na openwrt.org nie mają włączonego regdomain, więc nie ustawisz tego. Albo korzystaj z moich obrazów albo sobie kompiluj z tą opcją.